Plastik jako odpad — czym są tworzywa sztuczne i na co mogą być recyklingowane?

Odpady plastikowe stały się jednym z najpilniejszych problemów współczesnego świata. Wraz z postępem przemysłu i wzrostem konsumpcji, produkcja plastikowych wyrobów znacząco wzrosła, co poskutkowało nadmierną ilością odpadów z tworzyw sztucznych. Niestety, większość tych wyrobów nie jest biodegradowalna, co sprawia, że bez odpowiedniego odzysku surowców wtórnych stają się trwałym obciążeniem dla naszego środowiska. Z tego też powodu tworzywa sztuczne oraz ich utylizacja to jeden z najgorętszych tematów w branży związanej z utylizacją śmieci. Jako że śmieci z plastiku z roku na rok przybywa, ważne jest, aby wiedzieć z czym dokładnie mamy do czynienia, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby móc liczyć na skuteczny recykling i na co odpady plastikowe mogą być recyklingowane. 

Plastik — czym są tworzywa sztuczne?

Zacznijmy od odpowiedzi na pytanie: Czym właściwie jest plastik? Terminem tym określa się potocznie tworzywa sztuczne, a więc pewne grupy materiałów, które obecnie stosowane są w wielu produktach wykorzystywanych w życiu codziennym oraz w wielu w gałęziach gospodarki. W skład takich materiałów wchodzą substancje chemiczne zwane polimerami syntetycznymi. Czasami mówi się również o polimerach modyfikowanych, czyli poddawanych specjalnej obróbce polimerach naturalnych. Modyfikację substancji chemicznych stosuje się w celu zwiększenia ich wartości użytkowej. Tworzywa sztuczne mają ogromny potencjał użytkowy ze względu na swoje właściwości, jednocześnie bywają konkurencyjnie tanim materiałem. 

Istnieje wiele różnych typów plastiku, z których każdy ma swoje własne właściwości i zastosowanie. 

Odpady plastikowe

Każdy z rodzajów plastiku ma unikalne cechy, takie jak trwałość, odporność na różne czynniki chemiczne, elastyczność czy izolacyjność cieplną, co sprawia, że są one szeroko wykorzystywane w różnych dziedzinach przemysłu i życia codziennego. Produkuje się więc z plastiku opakowania, worki, folie, butelki, pojemniki. Wiele produktów spożywczych jak jogurty, serki, mięso, tłuszcze roślinne — jest pakowanych właśnie w plastikowe opakowania. Plastik jest wykorzystywany do wytwarzania różnego rodzaju artykułów gospodarstwa domowego, takich jak naczynia, sztućce, kubeczki, miseczki. Obudowy urządzeń elektronicznych, takich jak telewizory, telefony komórkowe, laptopy i wiele innych wykonane są z tworzyw sztucznych. W przemyśle samochodowym plastik jest wykorzystywany do produkcji elementów wnętrza, jak deski rozdzielcze, panele drzwiowe, a także elementów zewnętrznych, takich jak zderzaki i nakładki. Z tworzyw sztucznych produkuje się również odzież — poliestrowe tkaniny są wszak często spotykanymi jako skład wielu rodzajów ubrań. Z plastiku korzysta też branża medyczna i kosmetyczna. Tak szerokie zastosowanie tworzyw sztucznych nie może nie iść w parze z tym z równie ogromną skalą odpadów. 

Znaczenie segregacji plastiku

Śmieci z tworzyw sztucznych, tak jak pozostałe frakcje odpadów, kiedy stanowią tak zwane śmieci bytowe, powinny trafić do odpowiedniego pojemnika. W przypadku śmieci komunalnych powinny więc trafić do żółtego pojemnika na odpady z tworzyw sztucznych i metalu. To nic innego jak odpowiedzialna segregacja plastiku. Opakowania z plastiku mają w tym przypadku nadany kod odpadu 15 01 02. Kody odpadów jednak zależą również od sposobu ich wytwarzania, dlatego odpady plastikowe zaliczane jednocześnie do odpadów remontowych, mają już kod 17 02 03. Odpadów sztucznych z remontów nie umieszcza się w żółtym kuble na śmieci z plastiku, lecz w kontenerze na odpady remontowo-budowlane. Jako Skip zajmujemy się właśnie wynajmem odpowiednich kontenerów na gruz i odpady z remontu. Plastik, zarówno ten pochodzący z gospodarstw domowych, jak i generowany podczas prac budowlanych, może być poddawany efektywnemu recyklingowi. 

Plastik jako surowiec wtórny

Tworzywa sztuczne z powodzeniem można recyklingować. Przypomnijmy, że recykling to odzyskiwanie tworzywa ze zużytych produktów i ponowne jego użycie do wytworzenia nowych produktów. W przypadku plastiku, proces dawania drugiego życia tworzywom możliwy jest szczególnie w przypadku odpadów wykonanych z tworzyw takich jak: 

• politereftalan etylenu (PET), z którego wykonane są tzw. butelki PET,
  
• polietylen wysokiej gęstości (HDPE) – składnika wielu plastikowych wyrobów medycznych,
  
• polipropylen (PP) – częstego materiału opakowań na żywność i napoje,
  
• polichlorek winylu – (PVC), wchodzącego w skład wielu materiałów budowlanych.
  

Dużo rzadziej recyklingowany jest polistyren (PS) – z tego tworzywa wykonane są np. niektóre rodzaje styropianu. Rzadsza praktyka odzysku surowców wynika e tym przypadku z mniejszej opłacalności tego procesu. Podobnie rzecz się ma z polietylenem niskiej gęstości LDPE, tworzywem sztucznym używanym w produkcji np. folii bąbelkowej. Z kolei kategoria odpadu z tworzyw sztucznych oznaczona jako plastik O (Other/Inne) należy do kategorii spoza powyżej klasyfikacji. To z kolei oznacza, że może zawierać elementy toksyczne, a więc nie jest poddawana recyklingowi. 

Jak recyklinguje się plastik?

Wyróżnić można trzy główne sposoby nadawania tworzywom sztucznym drugiego życia.

1. W przypadku przetwarzania mechanicznego najpierw oczyszcza się ewentualne pozostałości innych surowców, a następnie rozdrabnia na granulat. Nie wpływa się tutaj na skład chemiczny surowca, chyba że mowa o modyfikacji już powstałego granulatu celem uzyskania określonych właściwości. 
2. W przypadku recyklingu chemicznego doprowadza się do tego, że struktura chemiczna tworzywa ulega depolimeryzacji. 
3. Recykling termiczny to z kolei rozkład tworzywa w wysokiej temperaturze.

Co powstaje z recyklingowanych tworzyw sztucznych?

Produktów, które powstały z recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych jest masa. Poddane recyklingowi tworzywa sztuczne pozwalają ograniczyć odpady. Plastik przetwarzany w ramach recyklingu może przysłużyć się do powstania nowych użytecznych przedmiotów, nowych tworzyw, a nawet paliwa! 

Recykling plastiku to szansa na takie przedsięwzięcia jak:

• Produkcja obudowy do gadżetów elektronicznych. Jako że elektronika towarzyszy nam obecnie na każdym kroku, taki zastosowanie recyklingowanych tworzyw sztucznych absolutnie nie dziwi.
• Produkcja opakowań plastikowych z odzysku. Plastikowe butelki, folie, worki na śmieci, tacki i opakowania — takie elementy wcale nie muszą być produkowane od podstaw, lecz do ich powstania wykorzystać można plastik recyklingowany.
• Przetworzony politereftalan etylenu (rPET) nadaje się do wytworzenia ubrań, w tym znanych i lubianych przez wielu bluz polarowych. Niekiedy używa się też go jako wypełnienie produktów mających zapewnić ciepło, np. śpiworów.
  PVC to surowiec, z które powstają np. rury i inne elementy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej itp.
• Plastik rozkłada się do produktów gazowych. Procesy termiczne, takie jak piroliza i zgazowanie termiczne, mogą przekształcać plastik w paliwa ropopochodne, takie jak olej napędowy (diesel), olej opałowy, benzyna i gaz syntezowy. Te paliwa mogą być używane w pojazdach lub do produkcji energii.
  

 

Recykling plastiku jest kluczowym elementem walki z zanieczyszczeniem środowiska, zmniejszeniem ilości odpadów oraz oszczędzaniem surowców naturalnych. Proces ten pozwala na odzyskanie tworzyw sztucznych, które byłyby w przeciwnym razie składowane na wysypiskach. Wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu przyczynia się także do zmniejszenia zużycia ropy naftowej i innych surowców wykorzystywanych do produkcji plastików, co ma ogromne znaczenie dla ochrony środowiska naturalnego. Jednak recykling plastiku nie jest rozwiązaniem ostatecznym. Warto dążyć do zmniejszenia produkcji plastików jednorazowego użytku i promować alternatywne materiały opakowaniowe, które są bardziej przyjazne dla środowiska. Konieczne jest także edukowanie społeczeństwa na temat właściwego segregowania odpadów i zachęcanie do aktywnego udziału w procesie recyklingu.