Utylizacja gruzu – co możemy wytworzyć z gruzu?

Każdy remont, niezależnie od jego rodzaju i zasięgu, generuje odpady budowlane. Również niezależnie od rodzaju przeróbki budowlanej, w jej trakcie powstaje gruz. Ocenia się, że rocznie w Polsce wytwarza się około 3 milionów ton gruzu. Według różnych obliczeń, 80 proc. tej ilości nadaje się do recyklingu i wykorzystuje się ponownie, nie tylko na budowach. W jaki sposób?

Spis treści

1. Gruz czysty a mieszany
2. Zagospodarowanie gruzu we własnym zakresie
3. Legalne pozbycie się zbędnego gruzu
4. Recykling i wykorzystanie przemysłowe gruzu
5. Co grozi za nielegalny wywóz gruzu?

Gruz czysty a mieszany

Na surowiec wtórny nadaje się gruz czysty. Właśnie z niego można uzyskać wartościowe kruszywo do wykorzystania w budownictwie na różne sposoby. Czysty gruz zawiera elementy betonowe i ceglane, a także ceramikę i porcelanę, piasek i czystą ziemię, dopuszczalna jest niewielka domieszka tynku. 

W skład gruzu mieszanego wchodzą, oprócz gruzu czystego, również płyty kartonowo – gipsowe (suporex, silikat i inne), większe ilości tynku, elementy drewniane, folie malarskie, siatki montażowe, szkło, styropian, wełna mineralna i elementy z tworzyw sztucznych. Osobną kategorią jest gruz zanieczyszczony, który zawiera elementy wchodzące w skład gruzu mieszanego, a ponadto papę, elementy gumowe, spaleniznę (np. nadpalone drewno po pożarze), sztuczną trawę, itp. odpadów, których nie mona umieszczać w kontenerach przeznaczonych do składowania gruzu czystego.

Uwaga: zabronione jest łączenie gruzu zmieszanego i zanieczyszczonego z elementami wykonanymi z dodatkiem substancji niebezpiecznych, jak azbest lub eternit.

Zagospodarowanie gruzu we własnym zakresie

Osoby, które mieszkają w domach jednorodzinnych lub posiadają działki rekreacyjne, mają spore możliwości wykorzystania gruzu, jaki pozostał po remoncie. Oto niektóre z nich:

• Mała architektura ogrodowa. Ogród jest miejscem, gdzie możliwości wykorzystania gruzu zależą jedynie od inwencji właściciela. Gruz może posłużyć do budowy skalniaka, utwardzenia skarpy lub pagórka, obłożenia oczka wodnego, wykonania kaskady
• Drenaż działki. Bywa, że na posesji zbiera się zbyt wiele wody, jeżeli przez dłuższy czas utrzymują się opady lub nastąpiło np. gwałtowne ocieplenie po śnieżnej zimie i spowodowało intensywne roztopy. W takiej sytuacji rozwiązaniem jest wykopanie dołu i wypełnienie go gruzem
• Utwardzenie podłoża. Gruz jest doskonałym materiałem utwardzającym, szczególnie podłoże o charakterze gliniastym. Przyda się wszędzie tam, gdzie zakończyła się już budowa domu, ale nie jest jeszcze całkowicie wykonana droga dojazdowa. Można również wykorzystać gruz do wykonania podjazdu do garażu, ścieżki (alejki) ogrodowej albo chodnika przed wejściem do domu
• Podbudowa tarasu. Jest to w zasadzie również utwardzenie podłoża pod taras. Utwardzenie za pomocą gruzu stosuje się szeroko w budownictwie, nie tylko indywidualnym jednorodzinnym, ale także przemysłowym. Wykonując taras należy na samym dole umieścić folię, na niej piasek i gruz, a na tym wylewkę z betonu, na której układa się właściwą nawierzchnię z płytek, kostki lub inną dowolnie wybraną.

Legalne pozbycie się zbędnego gruzu

Nie zawsze istnieje możliwość wykorzystania powstałego gruzu we własnym zakresie. Można zamieścić w serwisie ogłoszeniowym ofertę odstąpienia gruzu, pod warunkiem, że zainteresowany odbierze go własnym transportem. W praktyce jednak nieczęsto osoby prywatne dysponują odpowiednimi pojazdami do przewożenia gruzu i odpadów budowlanych i zezwoleniami na jego transport. 

Nie jest również popularny samodzielny wywóz gruzu do jednego z Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). Wprawdzie punkty te przyjmują gruz i odpady budowlane nieodpłatnie, ale całą logistykę i samo wywiezienie musi zorganizować osoba, chcąca pozbyć się gruzu. Jest to więc operacja czasochłonna i niezupełnie darmowa, bowiem wynajęcie specjalnego pojazdu wraz z kierowcą może pochłonąć niemałe koszty. Do tego konieczne jest również zgranie terminów przyjmowania gruzu przez PSZOK i dyspozycyjności kierowcy, a często terminy te kolidują ze sobą. 

W tej sytuacji optymalnym rozwiązaniem jest zamówienie usługi wywozu gruzu w specjalistycznej firmie. W każdym większym mieście funkcjonują podmioty gospodarcze, zajmujące się profesjonalnie wywozem gruzu i odpadów budowlanych na wysypisko. Firmy te posiadają kontenery różnej wielkości i worki typu big-bag (o pojemności 35 kg), przeznaczone do składowania i przewożenia gruzu. Dysponują również wszelkimi wymaganymi zezwoleniami, a ponadto mają zawarte umowy z firmami recyklingowymi, na wysypiska których dostarczają odebrany gruz.

Wynajem kontenera na gruz jest bardzo prosty. Wystarczy znaleźć firmę, która operuje w regionie, gdzie znajdują się odpady do wywiezienia. Firmy takie, choć mają swoje siedziby w większych miastach, swoim zasięgiem obejmują miejscowości odległe niekiedy nawet o kilkadziesiąt kilometrów, dlatego z pewnością dojazd nie będzie stanowił problemu.

Zanim kontener na gruz zostanie podstawiony, trzeba ustalić jego wielkość. W tym celu konieczne jest oszacowanie objętości gruzu. Wystarczy zrobić to w przybliżeniu, ewentualnie podczas rozmowy z pracownikiem podczas składania zamówienia podać dodatkowe informacje, ułatwiające określenie wielkości potrzebnego pojemnika. W ostateczności, jeżeli są one niewystarczające, pracownik firmy może osobiście przyjechać na miejsce celem oszacowania masy odpadów. Po ustaleniu wielkości kontener podstawiany jest na wyznaczone miejsce w umówionym terminie i na umówiony czas. Po tym czasie firma odbiera napełniony kontener i zostaje on wywieziony zgodnie z przeznaczeniem.

Stawki za wywóz gruzu są zróżnicowane w zależności od regionu kraju, ilości gruzu i jego rodzaju. Najmniej płaci się za wywóz gruzu czystego, najwięcej – za wywóz gruzu zanieczyszczonego. Kierowca pojazdu, dostarczającego i odbierającego kontener, może przywieźć fakturę ze sobą i zainkasować gotówkę na miejscu, można też umówić się na rozliczenie przelewem. Firmy usługowe na ogół są elastyczne i każdego klienta traktują indywidualnie, tak pod względem czasu wynajmu kontenera (standardowo, poza standardem), jak i sposobu zapłaty za usługę.

Recykling i wykorzystanie przemysłowe gruzu

Recykling gruzu to wieloetapowy proces, wymagający zastosowania wysoko specjalistycznych urządzeń. Najpierw należy oczyścić gruz z elementów metalowych i drewnianych. Odbywa się to za pomocą przesiewaczy, wyposażonych między innymi w magnesy, wychwytujące elementy zawierające żelazo (śruby, gwoździe, nakrętki). Oczyszczony gruz podlega następnie rozdrabnianiu w maszynie zwanej kruszarką. Kruszarki występują w trzech wersjach: walcowej, szczękowej i udarowej. Urządzenia te rozdrabniają gruz na elementy o zadeklarowanej średnicy. Minimalna to przeważnie 1 – 1,5 mm. Przy rozdrabnianiu gruzu betonowego stosowane są również chwytaki wyburzeniowe, przeznaczone do miażdżenia elementów betonowych oraz specjalne nożyce do cięcia zbrojenia, które następnie jest usuwane.

Kruszywo uzyskane z recyklingu wykorzystywane jest do produkcji mieszanek betonowych, do utwardzania nawierzchni pod kostkę brukową, do wzmacniania różnych konstrukcji (np. mostów) lub umacniania wałów przeciwpowodziowych. Czysty gruz ceglany jest doskonałym materiałem do wykonywania nawierzchni kortów tenisowych, a gruz ceglano – betonowy do utwardzania mieszanek asfaltu.

Recykling gruzu daje wiele korzyści nie do przecenienia, zarówno ekonomicznych, jak i ekologicznych. Do najważniejszych należy zaliczyć:

• Zmniejszenie kosztów, związanych z pracami rozbiórkowymi, załadunkowymi i składowaniem gruzu
• Obniżenie kosztów transportu
• Redukcję emisji szkodliwych gazów do atmosfery
• Zmniejszenie masy odpadów
• Wytworzenie ekologicznego materiału budowlanego
• Zmniejszenie eksploatacji surowców naturalnych.

Co grozi za nielegalny wywóz gruzu?

Przede wszystkim zabronione jest umieszczanie gruzu i odpadów budowlanych w komunalnych (osiedlowych) pojemnikach na śmieci. Na większości osiedli mieszkaniowych śmietniki są monitorowane. W razie stwierdzenia nielegalnego pozbycia się gruzu można bez trudu dotrzeć do niesubordynowanego mieszkańca. Za czyn ten przewidziane są kary administracyjne. Jednak nie zawsze na nich się kończy.

Jeżeli pozostawiony w śmietniku komunalnym gruz spowoduje uszkodzenie pojazdu, np. odbierającego odpady komunalne, wówczas jego właściciel może wystąpić na drogę sądową o zwrot kosztów naprawy pojazdu. Osoba porzucająca w ten sposób gruz naraża się ponadto na karę grzywny, przewidzianą przez Kodeks wykroczeń.

Ten sam kodeks ma zastosowanie w sytuacji zanieczyszczenia środowiska poprzez samowolny wywóz i porzucenie gruzu w innym, nieprzeznaczonym do tego miejscu, np. w lesie. Rozpiętość kary grzywny jest spora, od 20 zł nawet do 5000 zł. W przypadkach skrajnych sąd może wymierzyć karę aresztu lub pozbawienia wolności, nawet do 8 lat – w przypadku przewożenia przez granicę państwa (niezależnie w którym kierunku) odpadów niebezpiecznych.

Nie wolno także, wbrew obiegowym opiniom i przekonaniom, przechowywać gruzu na własnej posesji bez wykorzystania. Istnieje obowiązek utrzymywania ładu i porządku na działkach. Jeżeli okaże się, że ktoś od dłuższego czasu składuje gruz na własnej posesji, może otrzymać mandat w wysokości nawet do 1500 zł. 

Wynika stąd, że zamówienie usługi wywozu gruzu w kontenerze jest najlepszym i najpewniejszym sposobem na pozbycie się odpadów poremontowych w sposób całkowicie zgodny z prawem, do tego z poszanowaniem zasad ochrony środowiska.